Vasten, vegetarisme en christendom
David Grumet, Rachel Muers, Theology on the menu. Ascetism, meat and christian diet
Een goedgekozen titel. De culinair historicus krijgt weliswaar een verklaring voor de vele middeleeuwse vasten- en onthoudingsdagen, maar het echte onderwerp van dit boek is de godsdienstige theorie en praktijk ten opzichte van voedsel. De Britse theologen David Grumet en Rachel Muers onderzochten (vooral christelijke) religieuze standpunten met betrekking tot voedsel, en de ontwikkeling van die standpunten vanaf de ascetische Woestijnvaders via vastende/feestende monniken en de Reformatie tot aan de opkomst van het vegetarisme in de negentiende eeuw.
De eerste vier hoofdstukken beschrijven de ontwikkelingen in chronologische volgorde. Hoofdstukken 5 en 6 verklaren waarom dieren rein of onrein zijn in het Joodse geloof, en beschrijven de veranderende standpunten van de vroege Christenen. In hoofdstuk 7 komt de rol van het offer aan de orde, als teken van heidendom en als onderdeel van Christelijke rituelen, hoofdstuk 8 voorziet in argumenten voor een op het christendom gebaseerd vegetarisme. Het afsluitende hoofdstuk spoort moderne christenen aan vegetariër te worden als christelijke manier om de hedendaagse ecologische, economische en medische problemen het hoofd te bieden.
De nadruk op vegetarisme in deze studie komt doordat deze het resultaat is van een onderzoeksproject, ‘Vegetarianism as Spiritual Choice in Historical and Contemporary Theology’, en de nadruk op de Britse situatie komt door de nationaliteit van de onderzoekers. Het is zeker een interessant boek. Maar ik vraag me toch af waarom, met al die aandacht voor het vegetarisme, die ene compleet vegetarische dag in katholiek Frankrijk in de zeventiende eeuw, Goede Vrijdag, geheel niet wordt genoemd.
Na het uitgebreide notenapparaat volgt een Select Bibliography van vijftien pagina’s die de geïnteresseerde lezer naar veel andere titels leidt op het gebied van ascetisme, vasten, vegetarisme en kerkgeschiedenis. Een index completeert het geheel. Illustraties ontbreken, op de keukenmeid na die de lezer vanaf de kaft streng aankijkt terwijl ze specerijen fijnstampt naast een schaal met vissen (met in de achtergrond Christus in het huis van Martha en Maria, een schilderij van Diego Velázquez).
Ik ben culinair historica, en vanuit dat standpunt heb ik het boek gelezen. Op de achterkant van het boek wordt het aangeprezen als een stimulans en inspiratie voor iedereen die is geïnteresseerd in een christelijke zienswijze op voedsel en dieet, of wil weten hoe je theologie succesvol kunt inpassen in het dagelijkse leven. Voor die lezers is dit boek perfect. Voor de culinair historicus biedt het boek interessante achtergrondinformatie, maar tegelijkertijd te veel en te weinig.
David Grumet, Rachel Muers, Theology on the menu. Ascetism, meat and christian diet (Routledge, 2010, ISBN 9780415496834) Engelstalig